DANILOVGRAD

I LOVE - DANILOVGRAD

Opština Danilovgrad nalazi se u središnjem dijelu Republike Crne Gore. Zauzima površinu od 501 km 2. Graniči se sa opštinama: Podgorica, Nikšić, Cetinje i Kolašin, sa kojima je povezana dobrim komunikacijama.

Bjelopavlićka ravnica zauzima površinu od oko 160 km2. Kroz nju protiče rijeka Zeta, što daje mogućnost za intenzivan razvoj poljoprivrede.

Na jugozapadu se prostire planina Garač, sa najvišim vrhom od 1436 metara, a sjeveroistočno se uzdiže planina Prekornica, sa najvišim vrhom od 1927 metara.

Planinski dio je bogat šumom. Ti predjeli su pogodni za razvoj turizma, a naročito na prostorima Vukotice, Studenog, Ponikvice, Borovog Dola, Ivanj Uba i Topolova.

Prema posljednjem popisu opština ima 16.376 stanovnika. Administrativni i kulturni centar opštine je Danilovgrad, sa preko 4000 stanovnika.

ISTORIJA

Dolina Zete sa komunikacijskim i geomorfološkim prednostima, posjeduje tragove kulturnog kontinuiteta od praistorije. Arhitektonski ansambli i nekropole na Tarašu, Crkvinama, Sigama, Podvrhu i Šipkovoj Glavici svjedočanstva su o prestižnim kulturnim dometima ovdašnjih stanovnika iz antičke epohe. Sva ova naselja egzistirala su na važnoj komunikaciji od Skadra, pored Skadarskog jezera ka Duklji i dalje dolinom Zete prema sjeverozapadu. Na tom kontaktu antičkih ostataka u posljednjim decenijama VIII i prvim decenijama IX vijeka nastao je grad – utvrđenje na Gradini u Martinićima, koji nauka identifikuje sa Porfirogenitovom Lontodoklom, centrom ranosrednjevjekovne Zete.
Srednjovjekovni grad Spuž pominje jedna povelja iz 1378. godine, važno svjedočanstvo fortifikacijske ahitekture, nadgrađene i obnovljene za vrijeme paše Hodaverdija Mahmutbegovića s početka XVIII vijeka. Iz srednjeg vijeka sačuvani su fragmenti živopisa iz crkve Sv. Vračeva iz Slatine i podaci o podizanju hrama Sv. Arhanđela Mihaila u Ždrebaoniku, za koju Jegor Kovaljevski, ruski naučnik, kaže : »Nju je prvi put podigao srpski kralj Sv. Stevan, ovo se može utvrditi dokazima, koji se nalaze u Moračkom manastiru«. U Ždrebaoniku se od 1856. godine čuvaju mošti Sv. Arsenija Sremca, arhiepiskopa srpskog.

Sredinom XVII vijeka Sv. Vasilije Jovanović je utemeljio značajno svetilište u Ostroškim stijenama koje od 1671. godine postoji kao jedno od najvažnijih svetilišta na Balkanu, a kao jedinstveni ansambl pećinskih hramova i zidnog slikarstva iz XVII vijeka, predstavlja izuzetnu kulturnu riznicu.

U drugoj polovini XIX vijeka stvorili su se povoljni uslovi za podizanje grada u Bjelopavlićima. Poslije drugog Omer-pašinog pohoda na Crnu Goru, knjaz Nikola u želji boljeg trgovinsko - privrednog kontakta Stare Crne Gore sa Brdima dolazi na zamisao o podizanju pazara na desnoj obali Zete. Tim tragom ide i nalog Senata o predizanju pazara sa Prentine Glavice na Ćeranića Glavicu – 1863. godine. To je bio i početak nastanka naselja, iako je za pet godina od tada bio samo pazar pod otvorenim nebom, kod Zetinog gaza, sa malim privremenim nadstrešnicama za čuvanje robe.

Nastojanja knjaza Nikole o izgradnji nove varoši u Bjelopavlićima počinju da se realizuju angažovanjem inženjera Dragiše Milutinovića (1843-1900), sina Sima Milutinovića-Sarajlije. Po pisanoj zaostavštini ovog inženjera vidi se da je u urbanističkom planu trebalo pored privatnih građevina i ulica »načiniti« planove i za neke javne građevine koje su se imale zidati u novoj varoši. Medu ove građevine spada: Novi dvor Njegove Svetosti, Senat, Tavnica, Škola, Crkva, Kule za odbranu mosta.

U tom urbanističkom planu koji je Dragiša Milutinović završio 1869. godine pored ovih sadržaja, definisani su i uređenje korita Zete, pravci glavnih saobraćajnica i kapaciteti širenja i modernizacije trgovine. U tekstualnom dijelu plana jasno je naglašeno da nova varoš na Ćeranića Glavici ima kapacitet od 15 hiljada žitelja i da joj je namijenjeno mjesto glavnog privrednog centra Crne Gore.

Najvažniji detalj u nastojanjima za povezivanje obala rijeke Zete i čvršćeg povezivanja Stare Crne Gore i Brda je izgradnja mosta koja je počela 1868. godine, a pušten je u rad 16. septembra 1870. godine. U spomen na svog oca mostu je knjaz dao ime vojvode Mirka, novonastaloj varoši po svom stricu i prethodniku knjazu Danilu – Danilovgrad. Maksim Šobajić, hroničar iz Bjelopavlića, govoreći o daljoj dogradnji mosta kaže da je: »1893. godine most kamenom dovršen na svodovima, sa sedam okana velikih dužine zida 150 metara, širine 5 metara, a visine oko 12 metara. Ova veličanstvena građevina u pohvalu knjaza Nikole I i plemena Bjelopavlića, koje je neprestalno rabotalo na nj besplatno«.

Godine 1897. (12. jula) svečano je otvoren i prvi vodovod za novo naselje. Kaptirani su izvori u selu Slatini i izrađen sistem od gusanih cijevi do Danilovgrada, što je za ono vrijeme ogroman poduhvat finansirao doktor Grigorij Antonovič Zahrin, profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Moskvi. O visini sredstava tog velikodušnog poklona postoje dva izvora. Prema P.A. Kovinskom prilog je iznosio 15.000 rubalja, a prema M.Šobajiću 18.000 rubalja.

Tako je tih dalekih godina ubrzano Danilovgrad dobijao svoju infrastrukturu. U skladu sa tim povećavao se i broj žitelja. Godine 1872. po nekim podacima bilo je 100 žitelja, do 1875. godine broj stanovnika se učetvorostručio, a sredinom 30-tih godina XX vijeka u Danilovgradu živi preko hiljadu žitelja. Proširenjem Crne Gore poslije Berlinskog kongresa Danilovgrad gubi svoju atraktivnost, pa se ovaj progresivni zamah seli u gradove koji su do 1878. godine bili pod turskom vlašću. Neke stare građevine mijenjaju namjenu. Tako se 1875. godine u konaku Manastira Ždrebaonika useljava prva poljoprivredna škola, a 1919. godine u nekadašnjem knjaževom dvoru prva učiteljska škola.

Namjena zacrtana u urbanističkom planu Dragiše Milutinovića kao budućeg ekonomskog i političkog centra Crne Gore, u Danilovgradu nije ostvarena. Od tada projektovanih 15.000 u Danilovgradu danas po popisu iz 1991. godine živi 4.427 stanovnika. U osnovi Danilovgrad je i danas zadržao konture stare varoši i vremena svog nastanka što predstavlja posebnu kulturološku vrijednost.

A. Ciberovski, poljski arhitekta, ekspert Ujedinjenih Nacija za urbanizam, 1983. godine je o Danilovgradu rekao: »Vi ste suočeni s velikim izazovom, koji se sastoji u tome da očuvate i zadržite ljepotu i šarm vašeg grada. Ta skromna i istovremeno delikatna arhitektura koja se vidi na fasadama kuća duž vaših ulica je nešto što zaista treba da se sačuva i zadrži, jer kroz nekoliko godina to će imati kulturnu i istorijsku vrijednost«...

Danasa Danilovgrad kao jedinica lokalne samouprave ima veliki broj formiranih urbanih naselja koja sve više dobijaju savremene konture. To su: Spuž, Kosovi Lug, Orja Luka, Slap i Glava Zete, Komunica, Grudice, a pored glavnih putnih pravaca formiraju se i nova naselja i niču novi privredni subjekti. To su zahtjevi ovoga vremena i isti će se urediti novim prostornim planom čija je izrada u toku.

	Dobrodošli, Gost. Molim vas prijavite se ili se registrujte.
		Prijavite se korisničkim imenom, lozinkom i dužinom sesije