Pobuna monaha

Zbog otvorenog sukoba sa vaseljenskim patrijarhom Vartolomejom, povodom njegove "jeresi ekumenizma i nekanonskog opstenja sa Vatikanom", bratstvu manastira Esfigmen, prema odluci Carigradske patrijarsije koju je 26. decembra prosle godine potvrdio i Protat (Svetogorska uprava), dat je rok da do 28. januara napusti ovu svetogorsku svetinju. Esfigmenski monasi - ziloti, njih 105 na celu sa igumanom Metodijem, odbili su da potpisu pismo lojalnosti Carigardu, ali i da odu iz manastira, reseni da pruze otpor molitvom i brojanicama. Na monasku neposlusnost odgovoreno je policijskom "opsadom" manastira.
Zbog losih telefonskih veza sa Svetom gorom dogadjaji u Esfigmenu i oko njega prate se sa nekoliko dana zakasnjenja. Prema poslednjim vestima, koje stizu od Miroljuba Stankovica, predsednika Pravoslavne duhovne misije Esfigmena u Srbiji, posle demonstracija koje su pripadnici Grcke starokalendarske crkve organizovali kao podrsku esfigmenskim monasima, u grckoj luci Uranopolis, na ulasku u Svetu goru, u vreme pisanja ovog teksta (utorak uvece) blokada manastira bila je povucena.
Od 14. decembra prosle godine, kada je vaseljenski patrijarh esfigmenske monahe proglasio jereticima, prema pisanju solunskih medija, koji se pozivaju na izjave igumana Metodija, manastiru je iskljucena struja, ne dobija hranu, ogrev i lekove. Bratstvo je ulozilo zalbu najvisim grckim svetovnim pravosudnim vlastima, ciji se odgovor jos ocekuje, kazu u grckoj ambasadi u Beogradu, uz napomenu da se za "slucaj Esfigmen" vise interesuju strani nego grcki mediji. Ifigenija Kamsidou, pravna zastupnica esfigmenskih monaha, tvrdi da njima pre izricanja presude nije omoguceno da odgovore na optuzbe, sto je u suprotnosti sa ustavnom procedurom. Od Vrhovnog suda Grcke zatrazen je rok od tri meseca da se esfigmensko bratstvo pripremi za vodjenje sudskog spora sa Carigradskom patrijarsijom, kao i da se do zavrsetka sudskog procesa, koliko god on trajao, zaustavi nalog za iseljenje.
Esfigmenski jeromonah Simeon, poreklom Srbin, izjavio je za "Vesti" iz Frankfurta da je "Carigradska patrijarsija izdala laznu optuzbu da su monasi iz Esfigmena neposlusni fanatici, cime su pridobili grcku policiju i svetovnu vlast. On je tada napomenuo da u ovom sporu nemaju podrsku ostalih svetogorskih manastira. Najavljujuci demonstracije u Uranopolisu, jeromonah Simeon je za beogradske medije izjavio da "oko manastira neprekidno kruzi nekoliko automobila punih policajaca. Brodici grcke policije su ukotvljeni na pristanistu Esfigmena, a drugi patroliraju duz nase obale. Policija motri kako bi monahe koji izadju izvan manastirskih zidina uhapsili i deportovali sa Svete gore".
Broj demonstranata koji su u Uranopolisu 1. februara protestvovali protiv proterivanja esfigmenskih monaha, ocigledno je pitanje procene. Grcki mediji navode da je u protestu ucestvovalo priblizno 600 ljudi, dok svetogorski izvori tvrde da je rec o dve do tri hiljade dusa. "Djavolske sile okruzuju manastir", porucio je Dionisios Avramides, jedan od demonstranata u Uranopolisu, prenele su grcke agencije.
Nezvanicne vesti o povlacenju policijske blokade oko Esfigmena idu u prilog prognozama dobrih poznavalaca svetigorskih prilika, koji su uoci "opsade" procenjivali da "policija, ipak, nece intervenisati i da esfigmenski monasi najverovatnije nece biti isterani iz manastira, pogotovo sto je Grcka pred izborima. Vlastima ne bi odgovaralo da se sada zamera Grcima starokalendarcima, koji u velikom broju podrzavaju Esfigmen. Treba imati u vidu da esfigmenski ziloti imaju veliki broj pristalica i van granica grcke drzave, pogotovo u SAD i Kanadi i da im oni pruzaju veliku molitvenu, ali i svaku drugu pomoc", kazu svetogorci.
Mada se pocetak spora esfigmenskih monaha-zilota, poznatih po strogosti u pogledu ocuvanja pravoslavne vere, koja iskljucuje svaki ekumenski dijalog i medjuversku toleranciju, vezuje za priblizavanje Carigrada i Vatikana sredinom 60-ih godina proslog veka, prica zapravo pocinje 1923. godine, uvodjenjem gregorijanskog kalendara u Carigradskoj patrijarsiji, u Grckoj pravoslavnoj crkvi, koju je to stajalo raskola (Grcka starokalendarska crkva koristi julijanski kalendar). Zbog nastalih problema i sukoba unutar Crkve, tadasnji poglavar Vaseljenske patrijarsije, patrijarh Vasilije, obratio se posebnim poslanicama vernicima i svetogorcima, tvrdeci da "nijedan sabor, Vaseljenski ili Pomesni, nije smatrao da kalendarsko pitanje ima karakter i znacaj dogmata i osnovnih kanonskih odluka Crkve ili da njegova promena zahteva odluku Vaseljenskog sabora".
U znak "odbrane sabornosti i jedinstva pravoslavne molitve" sa Svete gore odgovoreno mu je prestankom pominjanja njegovog imena na liturgiji i proskomidiji, iako to kanoni nalazu. Umesala se i grcka policija, a guverner Svete gore zatvorio je u Solunu 19 svetogorskih monaha koji su se protivili odluci carigradskog patrijarha o uvodjenju novog kalendara. Spor je nekako prevazidjen, a Sveta gora je, ipak, iako u jurisdikciji Carigrada, i do danas nastavila da se ravna po julijanskom racunanju vremenu, ali je pitanje saradnje sa inovernima, narocito sa Vatikanom, otvorilo nove nesporazume. Posebno u slucaju najradikalnijeg Esfigmena.
Sukob monaha - zilota sa Carigradom poceo je da hvata zalet jos 1964. godine, kada se tadasnji vaseljenski patrijarh Atinagora sreo u Jerusalimu sa papom Pavlom Sestim. Uzajamno skidanje anateme bacene 1054. godine, kada je doslo do Velikog raskola izmedju Istocne i Zapadne crkve, svecano ucinjeno 7. decembra 1965, u Esfigmenu je shvaceno kao "priznavanje svih novotarija Rima". Bratstvo je reagovalo postavljanjem natpisa "Pravoslavlje ili smrt" iznad ulaza u manastir, dok se na manastirskoj kuli zavijorila crna zastava na pola koplja, u znak zalosti zbog, kako objasnjavaju monasi, nekanonskog opstenja carigradskog patrijarha sa rimskim papom, koga smatraju jeretikom. Esfigmen je pristupio Grckoj starokalendarskoj crkvi, cijih blizu dva miliona vernika podrzava i pomaze esfigmenske monahe. Esfigmenski ziloti su sa sadasnjim carigardskim patrijarhom Vartolomejem prekinuli svaki kontakt zbog njegove "jeresi ekumenizma".
Od Vaseljenske patrijarsije traze da "vrati julijanski kalendar, prekine svaki dijalog sa jereticima i istupi iz Svetskog saveta crkava, da se odrekne svih nepravoslavnih stavova, kako svojih tako i svojih prethodnika, rascini sve jeretike i prekine svako opstenje sa crkvama koje su pale u jeres". Patrijarh Vartolomej je vise puta opominjao zilote da ili odstupe od svojih stavova, ili da napuste Svetu goru i odu "pod okrilje svojih istomisljenika gde ce naci spokoj", jer je Atos pod njegovom jurisdikcijom. Sudeci po retkim komentarima, esfigmenski slucaj spada u "zamrsene primere unutarcrkvenih sukoba koji duboko zadiru u dogmu". Episkop sabacko-valjevski Lavrentije (Trifunovic), clan Svetog arhijerejskog sinoda SPC, u intervjuu za beogradski "Blic" postavlja pitanje "zasto su monasi otisli u manastir, ako nemaju poverenje u svog vaseljenskog patrijarha Vartolomeja" i podseca da su oni "kao monasi polozili osnovni monaski zavet, zavet poslusnosti".
Mnogi, ipak, smatraju da ce "carigradsko disciplinovanje" Esfigmena imati visestruko negativne posledice, pre svega produbice raskol i umerene novokalendarce, koji nisu odusevljene pristalice ekumenizma, dovesti u istu ravan sa ekstremnim starokalendarcima. Mediji uzroke "esfigmenskog slucaja" vide iskljucivo u protivljenju uniji sa Rimom, a ne i u narusavanju pravila Svete gore i ekstremnoj eklisioloskoj poziciji, cime se monasi - ziloti iz Esfigmena izjednacavaju sa umerenim novokalendarcima koji se protive carigradskom ekumenizmu. Podrzavanje odluke o proterivanju monaha ide na ruku ekumenistima, dok njeno odbacivanje znaci prikloniti se ekstremnoj starokalendarskoj liniji. Ukoliko nametne svoj autoritet, Carigrad ce postati ofanzivniji u svom ekumenizmu i krenuce u disciplinovanje svih onih koji se sa njim ne slazu, smatraju dobri poznavaoci crkvenih prilika.

Esfigmen, jedan od 20 samostalnih svetogorskih manastira, nalazi se na severoistocnoj obali Atosa, u blizini Hilandara. Osnovali su ga u V veku imperator Teodosije i njegova sestra Pulherija, mada se u pisanim dokumentima prvi put pominje tek 998. godine. Vise puta je pljackan i paljen, ali je monaski zivot u njemu obnovljen 1705. godine i od tada nije prekidan.
Pored glavne crkve, posvecene Vaznesenju Gospodnjem, manastir ima i sedam paraklisa. U Esfigmenu se cuvaju mosti velikih svetitelja. Prema pisanju stampe, uz po jednog Bugarina, Rusa i Albanca, kao i dvojicu Srba, vecinu danasnjeg esfigmenskog bratstva cine Grci.
Sveta gora je samoupravni deo Grcke, pod duhovnom jurisdikcijom Vaseljenske patrijarsije. Svi njeni monasi su, bez obzira na narodnost, grcki drzavljani. Njeno sediste i administrativni centar je gradic Kareja, u kome se nalaze vrhovna samouprava i sud (Protat), Svestena opstina (Kinotis), konaci svih svetogorskih manastira, posta, carina, lucka i policijska uprava, ambulanta, prodavnice, pekara, restorani...

	Dobrodošli, Gost. Molim vas prijavite se ili se registrujte.
		Prijavite se korisničkim imenom, lozinkom i dužinom sesije